AKRAN ARABULUCULUK PROJESİ

Projenin Gerekçesi :

Tarafların farklı fikirlerde olması, isteklerin çelişmesi, çıkarların birbiri ile uyumsuzluğu, değerlerin veya inançların uyumsuzluğu vb. sebeplerle çatışmalar ortaya çıkar. Genel kanı, çatışma neticesinde bir tarafın kazanacağı, diğer tarafın da kaybedeceği bir sonucun çıkacağının düşünülmesidir. Halbuki farklı bakış açılarının sebep olduğu çatışmalar sayesinde fikirler gelişir ve yaratıcı çözümler ortaya konulabilir. Bu beceri yeterince gelişmediğinde problemler görmezden gelinecek ve sorunlar büyüyecek ya da çatışmaların çözümü, sözlü/psikolojik/fiziksel şiddette aranacaktır.

Akran arabuluculuk projesinin nihai hedefi anlaşmazlıkların şiddet kullanmadan çözümünün yanısıra , genç bireylerin müzakere etmeyi öğrenmesi ve etkin dinleme, duyguları ifade edebilme veöfke yönetimi gibi becerilerinin gelişmesinin sağlanmasıdır.

Problem çözme ve müzakere becerilerinin daha sonradan benimsenmesi ve hayata geçirilebilmesi oldukça zordur; ancak küçük yaşta edinilen becerilerin davranış haline dönüşmesi mümkündür. Bu nedenle, iletişim kurmayı bilen ve kendine güvenen bireylerin yetişmesini sağlayacak akran arabuluculuk projesinin ülke genelinde barışcıl ortam yaygınlaşacaktır.

Hedef Kitleve Projeden Beklenen Faydalar :

Erken yaşta bu becerilerin kazanılmasıyla, gençler sadece okulda değil, ailelerinde, sosyal ortamlarında ve hayatlarının geri kalan dönemlerinde bu becerilerden yararlanabilecektir. Sorun çözen bireyler olarak kendileri ile barışık ve başarılı olacaklardır.

Dolayısıyla akran arabuluculuk projesinin hedef kitlesi toplumdur. Sorun çözme becerisi gelişmiş, kendini ifade etmeyi ve empati yapmayı öğrenen gençler sayesinde okullarda yaşanan şiddet, aile içi şiddet, kadına yönelik şiddet, sosyo-ekonomik kültürel farklar nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıklar azalacaktır.

Erişkin bireylerin, müzakere becerilerini geliştirmesi için eğitim almalarını sağlamak ve de bunu kolayca uygulamalarını beklemek zorken, bu bireylerin çevrelerindeki çocukların davranışlarından etkilenmeleri daha kolay olacaktır. Her ne kadar ilerleyen yaşlarda müzakere becerilerinin geliştirilmesi zor olsa da genç bireylerin yapıcı ve çözüm odaklı davranışları ile bu dönüşüm kolaylaşacaktır.

Projenin Sürdürülebilirliği İçin Yapılması Gerekenler :

PROJENİN UYGULANMASI

1. Okulun Seçimi

1. Proje Ekibi Açısından

Projenin uygulanacağı okul yöneticilerinin, öğretmenlerinin ve okul aile birliğinin desteği oldukça önemlidir. Bu nedenle seçilecek okulun projeyi anlaması ve benimsemesi gerekir. Vizyon sahibi ekibin özverisi ile proje kapsamında öğrenciler müzakere becerisi kazanacaktır.

Dolayısıyla, “Anlaşmazlık Çözümü ve Akran Arabuluculuk” eğitim programının en önemli özelliği okul projesi olmasıdır. Okul idaresi öğretmenler ve velilerde bu projenin önemli unsurlarıdır.

Bu nedenle, projeyi uygulama konusunda kararlı okullarla işbirliği yapılmalıdır. “Anlaşmazlık Çözümü ve Akran Arabuluculuk” konusunda öğrencilere eğitim vermeden önce, öğretmenlere ve okul yöneticilerine arabuluculuk ve proje hakkındadetaylı bilgi verilmelidir. Böylelikle proje ekibi içerisinde yer alacak öğretmenlerin de arabulucu olması sağlanmalı ve bu öğretmenler tarafından öğrencilere arabuluculuk eğitimi verilmelidir.

2. Öğrencilerin Durumu Açısından

1. Ailesinde ve sosyal çevresinde şiddete maruz kalan ya da şahit olan çocukların şiddete eğilimli bireyler olarak hayatlarına devam ettiği, iletişime kapalı olduklarına ilişkin araştırma bulguları vardır. Bu nedenle, seçilen okullar, öğrenciler arasında şiddetin gözlemlendiği okullarda proje sayesinde öğrencilerin sosyal hayatlarına, aile ilişkilerine ve geleceklerine etki sağlama olanağı olacaktır.

2. Başarılı öğrencilerin bulunduğu okullarda ise Akran Arabuluculuk Projesi ile lider öğrenciler yetişecektir.

Her halükarda bu proje sayesinde gençler duygularını ifade etmeyi, karşısındakini dinlemeyi ve empati yapmayı bilen, sorun çözme becerisi gelişmiş, sosyal, kendilerine güvenen, başarılı bireyler olacaktır. İletişim kurma, empati yapmayı yaşam becerisi haline dönüştüren gençlerinin gelecekteki iş yaşamında, aile yaşamında bu beceriyi kullanacağı aşikardır.

3. Okulun Gereksinimleri Açısından

Projenin gerçekleştirileceği okulun fiziki şartları incelenmeli ve akran arabuluculuk odaları için uygun oda olup olmadığı tespit edilmeli ve uygun oda yoksa, nasıl hazırlanacağı düşünülmelidir. Akran Arabuluculuk Odalarının pencereleri olmalı, odanın içi dışarıdan görünebilmeli; ancak içeride konuşulanlar duyulmamalıdır. Ayrıca,odada üçgen masa, 3 sandalye, kitaplık ve arabuluculuk broşürleri bulunmalıdır. Oda sayısı, öğrenci sayısı dikkate alınarak belirlenmelidir.

2. Proje Takvimi

1. Birinci Dönem, Dersler Başlamadan Önce Yapılacaklar

1. Eğitim öğretim yılı başlamadan okul seçimi tamamlanmış olmalıdır.

2. Projenin yapılacağı okulun yöneticileri, rehber öğretmenleri ve okulun büyüklüğüne göre en az 3 branş öğretmeni belirlenmeli ve dersler başlamadan öğretmenlere 8 saatlik “Anlaşmazlık Çözümü ve Akran Arabuluculuk” eğitimi verilmelidir. Eğiticilerin eğitimi, iki gün şu şekilde planlanabilir:

Birinci Gün: Anlaşmazlık çözümü, müzakere ve akran arabuluculuk eğitiminin ne olduğuna ilişkin kuramsal bilgilerin sunulması.

İkinci Gün: Projeninnasıl uygulanacağı hakkında bilgi verilmesi.

• Fazla sayıda branş öğretmeninin eğitim alması faydalı olacaktır. Zira okul idaresi ve rehber öğretmenler kendi odalarında iken; branş öğretmenleri gün boyu öğrencilerle iç içedir. Dolayısıyla branş öğretmenleri öğrencilerin takibini sağlayabilecek ve projedeki eksik ve yanlışları daha kolay tespit edebileceklerdir. Daha da önemlisi sevilen ve öğrencilerin kolay iletişim kurabildikleri branş öğretmenleri, öğrencileri arabuluculuk konusunda teşvik ederek projenin öğrenciler tarafından benimsenmesi konusunda da kolaylık sağlayacaklardır.

• Akran Arabuluculuk projesi sayesinde, öğrenciler kendi sorunlarını kendileri çözecektir. Böylelikle, öğrenciler arasında problem çıkınca bu sorunlarla baş etmek zorunda kalan öğretmenler,sorunları çözmeye ayırdıkları vakti “öğrenme ve öğretme”ye ayırabileceklerdir. Öğrenciler de derlerine daha kolay adapte olabilecektir. Bu husus öğretmenlere hatırlatılmalıdır.

3. Projenin uygulanacağı sınıflar belirlenmeli, öğrenci ve arabulucu sayısı tespit edilmelidir.

4. Öğretmen ve öğrenciler için kitap siparişi verilmelidir. Rozet ve sertifikalar hazırlanmalıdır.

2. Birinci Dönem, Dersler Başladıktan Sonra Proje Sınıfları ile Yapılacaklar

5. Projenin uygulanacağı sınıflara en az 20 dakika Akran Arabulucu tanıtımı yapılmalıdır. Öğrenciler için daha dikkat çekici olacağı düşünülüyorsa bu tanıtımı, Arabuluculuk Daire Başkanlığınca tutulan sicile kayıtlı arabulucular yapmalıdır. Devam eden süreçte, rehberlik eğitimlerinde, öğrencilerin arabuluculuk konusunda farkındalığını sağlayacak eğitimler verilmelidir.

6. Arabuluculuk tanıtımı yapıldıktan sonra, öğrenciler kendi aralarından arabulucu seçecekler. Her sınıftan, 3 kız, 3 erkek olmak üzere; 6 arabulucu seçilecek. (Sınıf kalabalıksa akran arabuluculuk sayısı arttırılabilir. Hatta bu belirleme yapılırken, sınıfın 1/3’ü ya da 1/4’ünün dikkate alınması daha uygun olacaktır.)

Burada dikkat edilmesi gereken husus, öğretmenlerin beğendiği, takdir ettiği öğrencilerin değil; öğrenciler tarafından akran arabulucuların seçiliyor olmasıdır.

ÖĞRENCİLERİN ARABULUCU SEÇİMİ “Herhangi bir sınıf arkadaşınızla, aranızda yaşadığınız bir anlaşmazlığı, kavgayı ya da çekişmeyi yapıcı ve barışçıl olarak yönetmek için yardım almak istediğin ve güvendiğin 3 sınıf arkadaşın kimdir?” 1: …………………………………………………………………………………………. 2: …………………………………………………………………………………………. 3: …………………………………………………………………………………………. Öğrencilerin yazmış oldukları “3” öğrenci isimlerinin frekansı, sınıfta öğrencilerin gözü önünde alınarak, en çok tercih edilen öğrenciler, kabul ettikleri ve gönüllü oldukları takdirde “sınıf arabulucusu” olarak belirlenmelidir. Daha sonra bu öğrencilere “Anlaşmazlık Çözümü, Akran Arabuluculuk Eğitim Programı” kullanılarak eğitim verilmelidir.

• Bunun yanında, öğrenciler seçilirken kültürel, etnik ve mezhepselfarkları, cinsiyetleri, ekonomik durumları ve fiziki yapıları dikkate alınmalıdır. Burada amaç, her öğrencinin sorunlarını çekinmeden tartışabileceği nitelikte akran arabulucu çeşitliliğini sağlamaktır.

7. Ortaokul Akran Arabulucularına 24, Lise Akran Arabulucularına 18 saat, “Anlaşmazlık Çözümü ve Akran Arabuluculuk” eğitimi alan öğretmenleri tarafından eğitim verilecektir. (Eğitimler 2-3 günde veya 2 haftaya yayılacak zaman kapsamında verilebilir.)

8. Akran Arabuluculuk Odalarının boyanması, tefrişi, süslenmesi sürecinde öğrencilerin katılımı sağlanmalıdır.

9. Akran Arabulucuların eğitimi tamamlandıktan sonra, bir törenle Akran Arabuluculara rozet ve sertifika verilecek ve Akran Arabulucular, projenin uygulandığı sınıfların önünde yemin töreni gerçekleştireceklerdir.

Yemin Metni : Arabuluculuk rozetimi taktığım şu anda, arabuluculuk yaparken tarafsız kalacağıma, barıştırdığım arkadaşlarımın sırlarını saklayacağıma, adaletten ve barış yapıcılıktan ayrılmayacağıma, insan haklarına, evrensel değerlere saygılı olacağıma, namusum ve şerefim üzerine and içerim.

10. Bu aşamadan sonra akran arabulucular, nöbet sistemi ile göreve başlayacaklarıdır. Her arabulucu görev yaparken verilen rozeti takmalıdır.

• Her sınıftan 6 Akran Arabulucu seçilmişti. Bu arabulucular arasından 1’i kız diğeri erkek olmak üzere Akran Arabulucular 2’şerli olarak eşleştirilecek ve sırayla iki haftada bir nöbet tutacaklardır. Böylece o hafta nöbetçi olmayan Akran Arabulucu da uyuşmazlık tarafı olabilecek ve aldığı eğitimler sonrasında olayı farklı açıdan da deneyimleyebilecektir.

11. Her sınıfın Akran Arabulucularının listesi oluşturulmalıdır. Ögrenciler bu listeden arabulucu seçebilirler. Okul müdürünce imzalanan bu çizelgeler çerçeveletilerek sınıf duvarına asılmalıdır. Akran arabulucular nöbetleşe de görev yaparlar ancak ilke olarak seçim hakları olmalıdır.

12. Akran Arabuluculara, nöbetlerinin başladığı pazartesi günü, 2 saat, “Arabuluculuk Becerisi ve Uygulaması” eğitimi tekrar hatırlatılmalıdır.

• Akran Arabuluculuk projesi boyunca öğrenciler, kendi sorunlarını çözebilecekleri konusunda yüreklendirilmelidir. Akran Arabulucu uygulamada sorun yaşıyorsa, arabuluculuk eğitimi almış öğretmenler bu sorunu da müzakere ederek çözmelidir.

• Okul idaresi , öğretmenler öğrenciler arasında gördükleri çatışmaları veya şikayetleri arabulucuya yönlendirmelidirler.

13. Öğretmen arabulucular, periyodik olarak arabuluculuk uygulamaları ile ilgili olarak değerlendirme toplantıları yapılmalıdır. Bu toplantılarda sınıf arabulucuları da dinlenmelidir. Sorunlar tespit edilip çözüm üretilmeli ve çocuklar arabuluculuk konusunda cesaretlendirilmelidir.

3. Birinci Dönem, Diğer Yapılması Gerekenler

14. Tüm veli ve öğretmenlere, en az 2 saat arabuluculuk sunumu ve aile arabuluculuğu tanıtımı yapılmalıdır.

15. Rehber öğretmenler tarafından, bir önceki yılın birinci dönemi, disiplin kuruluna veya öğretmenlere sirayet eden şikayetlerin sayısı ile proje dönemindeki şikayetler ve nitelikleri değerlendirilmelidir.

16. Dönem sonu, rehber öğretmenler tarafından hazırlanan raporlar, okul idaresi ve okul aile birliği ile diğer proje ekibi ile birlikte yapılacak toplantıda değerlendirilecektir.

17. Dönem sonu, karne dağıtımı sırasında, başarılı arabulucu öğrencilere “Teşekkür Belgesi” verilecektir.

4. İkinci Dönem, Projenin Devamlılığı İçin Yapılması Gerekenler

18. Proje ekibi ile okullardaki yönetici ve öğretmenlerle iletişim devam ettirilmeli ve proje konusunda motivasyonun devamı sağlanmalıdır.

19. Mart-Nisan ve Mayıs aylarında, öğretmenlere ve ailelere yönelik, empati ve aile arabuluculuğu seminerleri düzenlenmelidir.

20. Her ay, arabuluculuğa sevk edilen olay sayısı ve sonuçları konusunda rehber öğretmenlerle toplantı yapılmalıdır.

21. Yılsonunda, başarılı arabulucu öğrencilere hediyeler verilmelidir.

3. Öğrencilere Arabuluculuk Eğitimi Verilmesi(Eğitim Programı Oluşturulması)

Sorunların daha kısa sürede, kendi çözümleri ile hallolması ile birlikte öğrencilerin de okuldaki motivasyonları artacak ve derslere daha kolay adapte olabileceklerdir. Sorunun daha kısa sürede çözülebiliyor olmasının sebebi: “Akran arabulucuların, uyuşmazlığın nasıl başladığı, neler yaşandığı, uyuşmazlık taraflarını diğer arkadaşlarının nasıl etkilediği ve sorunun nasıl büyüdüğü konusunda bilgi sahibi olmaları ve daha kolay empati yapabilmeleri, böylelikle doğru sorularla tarafların kendi çözümlerini bulmalarını daha kolay sağlayabilmeleridir.”

Öğrencilere verilecek “anlaşmazlık çözümü”, “müzakere” ve “akran arabuluculuk” eğitimi için:

• Arabulucu öğrencilere Akran Arabuluculuk Öğrenci Ders Kitabıdağıtılmalıdır. Bunun için okuldaki arabulucu öğrenci sayısı kadar öğrenci kitabı sağlanmalıdır.

• Öğretmenlere ise, Öğretmen Uygulama Kitabıdağıtılmalıdır. Bunun için ders verecek gönüllü öğretmenlere, öğretmen uygulama kitabı sağlanmalıdır.

Arabuluculuk derslerinin nasıl yapılacağına ilişkin program oluşturulmalıdır. Bunun için;

• Derslerin verimli olması için 24 kişilik arabulucu sınıfları oluşturulmalıdır.

• Akran arabulucu adaylarının, rehberlik dersleri, sosyal etkinlik dersleri, proje dersleri aynı saate denk getirilmelidir.

• Dersi verecek olan öğretmenin dönemlik ders programı dikkate alınarak Akran Arabuluculuk ders programı oluşturulmalıdır.

• Okulun öznel koşulları gereği farklı çözümler de üretilebilir.(Örneğin Meslek Liseleri)

• Ders dışı zamanlarda da eğitimler verilebilir.

4. Arabuluculuk Sürecinin Başlaması Nasıl Olacak?

1. Öncelikle anlaşmazlık yaşayan öğrenciler kendiliğinden arabulucu öğrenciyi tercihedebilir. En çok istenen durum bu yaklaşımdır. Doğal olarak öğrenciler yıkıcı vesaldırgan anlaşmazlık çözüm yollarını tercih etmek yerine arabuluculuğu birseçenek olarak görebilirler.

2. Bunun dışında, arabulucu öğrenciler anlaşmazlık yaşayan öğrencilere gidip arabuluculuk teklif edebilir. Bu durum da çok istenen bir yaklaşımdır. Çünkü öğrenciler arası anlaşmazlıkların nasıl başladığı ve nasıl bir seyir izlediği en güzel sınıf arkadaşları tarafından gözlenir ve izlenir. Dolayısıyla arabulucu öğrencilerin sezdikleri anlaşmazlıkların taraflarını, arabuluculuğa davet etmeleri ve onları barıştırıp uzlaştırmaları çok istenen bir durumdur.

3. Bir diğer yaklaşım ise, öğretmenler ile okul yöneticileri ve psikolojik danışma ve rehberlik uzmanlarının fark ettikleri öğrenci anlaşmazlıklarını sınıf arabuluculularının kolaylaştırıcılığında çözmelerini teşvik edebilir.

• Bu 3 olasılıktan da anlaşıldığı üzere, arabuluculuk gönüllü bir süreçtir. Tarafların bu sürece katılmaya rızaları varsa süreç başlatılabilir.

5. Proje Sırasında Çıkabilecek Olumsuzluklar

Projenin öğretmenler ve öğrenciler tarafından benimsenmesi bazen kolay olmayabilecektir. Uygulama yaptıkça edinilen bilgiler daha iyi anlaşılacak ve geliştirilecektir. Bunu hızlandırabilmek için sadece öğrenciler değil, aileler ve okul görevlileri de arabuluculuk konusunda bilinçlendirilmelidir.

Projenin uygulandığı ilk yıllarda, üst sınıflar olumsuz model olabileceklerdir. Projenin ilerleyen yıllarda devam etmesi ile bu sorun ortadan kalkacaktır.

Ayrıca, proje boyunca “her türlü problemin akran arabuluculukla çözülebileceği” algısı oluşmamalıdır. Zira bazı uyuşmazlıklarda yetişkinlerin devreye girmesi gerekecektir.

Projenin kusursuz olarak işlemesi mümkün olmayabilecektir. Hatalar yapılacak, çeşitli sorunlar çıkabilecektir; çünkü uygulama sırasında kişilere ve kültüre göre farklı etki ve tepkiler söz konusu olacaktır. İyi bir proje ekibi her problem karşısında çareler üretecek ve yeni deneyimlerle projenin daha da kusursuz hale gelmesini sağlayacaktır.

6. Projenin Maliyeti

1. Akran Arabulucu Odaları

• Penceresi olan, dışarıdan (koridordan) içerinin görülebileceği, içeride konuşulanları dışarıdan duyulamayacağı Akran Arabuluculuk Odaları hazırlanmalıdır.

Oda sayısı okuldaki öğrenci sayısı dikkate alınarak belirlenmelidir.

Okulda bu koşulları sağlayan oda yoksa odanın yeniden yapılması gerekecektir. Dolayısıyla okulun durumuna göre maliyet değişecektir. Her bir odada;

1. • Duvar saati,

1. • 1 adet “1metre” uzunluk ve genişliğinde duyuru panosu,

1. • Arabuluculuk anlaşma formlarının saklanacağı kitaplık,

1. • Kenarları 130 cm olacak şekilde eşkenar üçgen masa,

1. • Her biri aynı 3 sandalye olmalıdır.

2. Kırtasiye Malzemeleri ve Kitaplar

• A4 kağıt, arabuluculuk anlaşma formlarının saklanacağı dosyalar, delgeç, zımba, kalem, bant, bant aracı, ataş gibi kırtasiye malzemeleri,

• Arabuluculuğa, uzlaşma ve barışa dair resim ve afişler,

• Arabulucu oda nöbetçisi boyunluk görevli kartı,

• Her sınıfta Arabulucu Nöbet Çizelgelerinin yer aldığı A4 boyutunda çerçeve,

• Arabuluculuk rozetleri,

• Arabuluculuk sertifikaları,

• Akran Arabuluculuk Öğrenci kitapları ve

• Akran Arabuluculuk Öğretmen kitapları.

7. Projenin Uygulandığı Okullardan Örnekler

Anlaşmazlık Çözümü Araştırma Derneği (AÇDER), Anlaşmazlık Çözümü Araştırma ve Uygulama Merkezi (AÇMER) Müdürlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Sabancı Vakfının¹ katkıları ile Ankara’nın Polatlı ilçesinde bulunan liselerde, “Polatlı Müzakereci Arabulucu Lider Öğrenci Yetişiyor” projesi uygulanmaktadır. Proje kapsamında, Polatlı’da bulunan 10 liseden 394’ü kız 435’i erkek, toplam 829 öğrenciye “Anlaşmazlık Çözümü, Müzakere ve Akran Arabuluculuk Eğitimi” verilmiştir.

T.C. İzmir Valiliği, Balçova Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, AÇMER ve AÇDER tarafından, İzmir’ in Balçova İlçesinde, “Anlaşmazlık Çözümü, Müzakere ve Arabuluculuk Programlarının Uygulanması” projesi de yürütülmektedir.

T.C. İzmir Valiliği, T.C. Buca Kaymakamlığı, T.C. İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü, T.C. Buca İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (DESEM), D.E.Ü. Anlaşmazlık Çözümü Araştırma ve Uygulama Merkezi (AÇMER) tarafından “10 Bin ‘Müzakereci-Arabulucu-Lider’ Öğrenci Yetişiyor Projesi” yürütülmektedir.

Ankara Arabulucular Derneği de kendi öz kaynakları ile, Şehit Adil Erdoğan Ortaokulu, Maltepe Ortaokulu, Anıttepe Anadolu Lisesi ve Çankaya Cumhuriyet Mesleki Teknik Anadolu Lisesi olmak üzere, toplam dört okulda Akran Arabuluculuk Projesini yürütmektedir. Bu dört okuldan toplam 41 öğretmen ve 11 dernek üyesine, Akran Arabuluculuğu Eğitici Eğitimi verilerek başlatılan proje ile 59 sınıf ve 1903 öğrenciye ulaşılmıştır.²

Proje uygulayıcılarının deneyimleri neticesinde kısa vadede şu sonuçlar elde edilmiştir:

• Öğrencilerin müzakere etmeyi, kendi duygularını ifade etmeyi öğrendikleri ve olayları başkalarının gözünden değerlendirmeye çalıştıkları, kendilerine güvenlerinin arttığı gözlemlenmiş,

• Disiplin olaylarında azalma tespit edilmiş,

• Disiplin olaylarında azalmaya bağlı olarak da eğitim ve öğretim için ayrılan zamanın arttığı ortaya çıkmıştır.

Bunun yanında, “Polatlı Müzakereci Arabulucu Lider Öğrenci Yetişiyor” adlı projesinin değerlendirilmesine yönelik düzenlenen makalede şu bilgilere yer verilmiştir.³

“… Araştırmacılar akran arabuluculuk masasına getirilen tüm anlaşmazlıkların % 90-100 oranında anlaşma ile sonuçlandığı ifade etmektedirler. Bickmore’a (2002) göre arabuluculuğa gelen öğrenci anlaşmazlıklarının büyük bir bölümü çözüme ulaşmakta ve ulaşılan anlaşmalara önemli oranda uyulmaktadır. Burrell ve meslektaşlarının (2003) yaptığı meta-analiz çalışmasında ise 23 çalışmaya ait 4327 akran arabuluculuk toplantısının 4028’inin (%93) yapıcı ve barışçıl anlaşma ile sonuçlandığı tespit edilmiştir.

Arabuluculuk formlarından elde edilen bulgulara göre arabuluculuk toplantılarına yansıyan anlaşmazlıkların konusu incelendiğinde ise öne çıkan konuların başında şunlar gelmektedir: Tartışma, şaka, yalan, alınganlık, kıskançlık, öfkesini yönetememe, yanlış anlaşılma, borca sadık kalmama, ders dinlemeye engel olma, alay etme, fiziksel şiddet, küfürleşme, hakaret, saygısızlık, lakap takma, özel eşyanın izinsiz kullanılması, sıra kavgası, sözlü hakaret, sınıfta yer kavgası.⁴ Johnson, ve meslektaşlarının (1996) gerçekleştirdiği bir çalışmada ise, arabuluculuğa getirilen 667 çatışmaların çoğunluğunu (%85) fiziki kavgalar ve sözlü hakaretlerin oluşturduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına benzer bir şekilde Humphries (1999) arabuluculuğa sıklıkla yansıyan üç problemin, kavga (%50), lakap takma (%17), arkadaşlarına küfür etme (%15) olduğunu ifade etmektedir.”

Uzun vadede projeden elde edilmesi beklenen sonuçlar:

• Fikir farklılığını ve çeşitliliğini olumlu olarak yorumlayan,

• Yaşamlarının her alanında iletişim ve eleştirel düşünme becerileri gelişmiş,

• Yetişkin yaşamlarında karşılaşacakları daha ciddi anlaşmazlıklara karşı, okul yaşamında karşılaştıkları basit anlaşmazlıklar üzerinden, müzakere, diyalog, dinleme, kendini ifade etme, öfke yönetimi, sorun çözme ve barıştırma becerileri gelişmiş bireyler yetişecektir.

• Bu bireyler sosyal çevrelerini de etkileyecek ve onlar sayesinde okullarda yaşanan şiddet, aile içi şiddet, kadına yönelik şiddet, sosyo-ekonomik kültürel farklar nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıklar azalacaktır.

SONUÇ OLARAK

Arabuluculuk, tarafsız ve nötr bir üçüncü kişinin, iki ya da daha fazla sayıda anlaşmazlık yaşayan tarafın, iletişim kurmalarını ve birbirini anlamalarını sağlayarak sonuca varmalarına yardımcı olması üzerine yapılandırılmış, etik kuralları olan bir sistemdir. Arabulucu, uyuşmazlık taraflarına kimin haklı ya da haksız olduğunu, kimin ne yapması gerektiğini söylemez. Arabulucunun kolaylaştırıcılığında uyuşmazlıklarını müzakere eden taraflar kendi kararlarını kendileri verir.

Dolayısıyla, eğer öğrencilertartışmak, kavga etmek ya da küsmek yerine, tarafsız bir Akran Arabulucunun yardımıyla, uyuşmazlıklarını müzakere etme yoluna giderlerse anlaşmazlıklarını yapıcı ve barışçıl bir şekilde çözebileceklerdir.

Daha da önemlisi, en başından beri vurgulandığı gibi, bu projenin uygulanması sonucunda, kendisi ve çevresi ile barışık gençler yetişecek ve işbirliği yapan, bütüncül düşünen, sorun çözme becerileri kazanmış olan bu gençler, enerjilerini ve birikimlerini toplumsal sorunların çözümü için kullanacaklardır. Böylelikle toplumsal dönüşümün gerçekleşmesine katkı sunacaklardır.⁵

Arb. Av. Nejdet GÖĞÜSDERE

ANKARA ARABULUCULAR

DERNEĞİ BAŞKANI

Öncelikle, projeden fayda sağlanması ve kalıcı çözümler ortaya çıkarılabilmesi için bir yıl uygulama ile sınırlı kalmaması gerekir.

Akran arabuluculuk projesi ile ilk etapta, ortaokul 6. ve 7. sınıf öğrencilerine ve lise 9. ve 10. sınıf öğrencilerine “Anlaşmazlık Çözümü ve Akran Arabuluculuk” eğitimi verilmektedir. Daha sonra yeni gelen her ortaokul ve lise 1. sınıf öğrencilerine bu eğitimler verilecek, daha önceden eğitim almış olanların da uygulama yapması sağlanacaktır. Böylelikle 4 yılın sonunda tüm öğrenciler sürece dahil edilmiş olacaklardır. Toplumsal faydanın maksimum düzeyde sağlanabilmesi için sonraki yıllarda da bu süreç devam ettirilmelidir.